Zelf je gezondheid controleren
Ik ben normaal niet van de gezondheidsrubrieken … maar de gezondheidszorg wordt wel steeds duurder. We willen allemaal oud worden en bij voorkeur met een goede gezondheid. Dat kost wat én mag volgens de meeste Nederlanders ook wat kosten … alleen bij voorkeur niet uit de eigen portemonnee, want daar is geen geld voor. Iedereen staat op zijn achterste benen als het eigen risico weer omhoog gaat en als bepaalde medicijnen uit het basispakket gaan of te duur om daar een leven enkele maanden mee te rekken. Wat mag gezondheidszorg dan kosten? En wanneer steken we hand in eigen boezem en doen we er alles aan om de eigen gezondheid op niveau te houden en af en toe te checken?
Het hoeft allemaal niet moeilijk te zijn en nee, het voorkomt niet alles en natuurlijk bevestigen uitzonderingen de regel. Maar als je wat van de overheid verwacht, mag de overheid ook wat van jou verwachten. Soms kan een gezondheidscheck heel uitgebreid zijn, bijvoorbeeld bij een arts of gespecialiseerd instituut, en soms kan het op een relatief eenvoudige manier thuis. Om te weten hoe je lichaam er op enkele vitale plaatsen voor staat, kan je zelf eenvoudig wat controles uitvoeren. Afhankelijk van de uitkomst kan je besluiten toch de huisarts op te zoeken … maar natuurlijk begint alles met gezond eten, voldoende bewegen en niet te veel stress … en hoe druk je het ook hebt, jij bent degene die de keuzes maakt!
De conditie van …
De voeten
Bij de voeten begin je simpel door naar de kleur van de voeten te kijken. In principe moeten ze ongeveer dezelfde kleur zijn als je handen. Zijn ze nogal wat donkerder, dan kan je last van aderstijfheid hebben. Aderstijfheid is vaak een voortvloeisel uit een te hoge bloeddruk. Omdat je hart harder moet pompen, ‘slijten’ je vaten als het ware eerder. Behalve de kleur is doorlopend koude voeten hebben (terwijl de rest van je lichaam op normale temperatuur is), ook een indicator van aderstijfheid.
Heb je een reden om te denken in de richting van een te hoge bloeddruk, koop dan een bloeddrukmeter of laat je bloeddruk eens opmeten bij iemand die er thuis een heeft. Als het je verontrust, kan je altijd naar de arts gaan en afstemmen of medicatie zinvol is of een andere levensstijl etc. Aderstijfheid kan je bijvoorbeeld tegengaan door niet te roken en regelmatig te bewegen. Een uurtje wandelen per dag is al voldoende, maar meer mag natuurlijk altijd.
Het hoofd, duizeling
Iedereen kan weleens een moment van duizeligheid hebben en dat wil nog niets zeggen. Door te testen kan je zien of je dit zomaar kan overkomen. Ga rechtop zitten en sta plotseling op. Als je dit in één beweging zonder duizeling kunt doen, dan is het goed. Maar voel je enige duizeling of een echte wegtrekker, dan kan je bloeddruk (veel) te laag zijn.
Soms kan iets meer zout tot je nemen al een oplossing bieden tegen een lage bloeddruk. Een kopje bouillon nuttigen of wat zout over je eten, is al voldoende. Te veel zout is ook niet goed, dus alles met mate. Gaat het hier ook niet mee over, dan is een bezoek aan de huisarts wellicht toch zinvol.
Het hoofd, de ogen
De ogen zijn ook erg belangrijk en zeker vanuit ijdelheid willen mensen nog weleens te lang zonder bril blijven lopen. Hoewel dit met name voor jezelf lastig is, kan dit in de auto natuurlijk wel gevaarlijke situaties opleveren. Zeker als je ouder wordt gaan ogen langzaam achteruit en ben je er vaak niet bewust van. Loop binnen bij de opticien en laat je ogen testen. Schaf indien nodig een bril of variant van een bril aan!
Erger is het echter als je ergens aanhoudend last van hebt met de ogen, want dit kan op den duur ernstiger gevolgen hebben. Heb je vaak last van:
- wazig of dubbel beeld
- aanhoudend vermoeide ogen
- geïrriteerde ogen
- hoofdpijn
- moeite om scherp te stellen
- pijn aan de ogen
- vlekjes of draadjes op de beeld
- licht in de ogen
- rechte lijnen die krom lijken
- plotseling slecht zicht
Bij een of meerdere van deze kenmerken is het goed de optometrist of de huisarts te bezoeken en je te laten testen.
De huid en de zon
Hoewel we bijna allemaal blij worden van de zon en de zon dus uitermate goed voor het humeur is, weten we ook dat we onze huid moeten beschermen door te smeren met een hoge factor. We vergeten helaas de ogen weleens in dit proces. Te veel direct zonlicht kan ook tot blijvende schade aan de ogen leiden. Investeer dus behalve in een goede crème ook in een goede zonnebril en zorg dat je hem altijd bij je hebt (en niet alleen tijdens de hoogzomermaanden). Ook in de wintermaanden kan een felle zon verblinden.
Als controle kan je een heel klein stukje huid onberoerd laten. De kans dat de huid snel rood (en daarna trekkerig) wordt, is zeker aanwezig. Verder is het goed om op afwijkingen van de huid te controleren. Met name daar waar de vorm en dikte veranderen. Een goed voorbeeld is de bekende moedervlek die je al enige tijd hebt en plots een andere vorm aanneemt of een meer hoornachtige laag krijgt.
Voor wat betreft de ogen kan je een keer in de richting van de zon kijken zonder zonnebril of mogelijk heb je dat wel eens gedaan. Het vlekkerige wat je daarna even op je netvlies hebt, is niet zo erg. Echter, als dit frequent van toepassing is, dan wordt het een andere zaak.
De borsten
Eens per maand de borsten controleren op afwijkingen kan geen kwaad. Bij vrouwen is kanker in de borsten de meest voorkomende vorm, dus controleer de borsten regelmatig. Onder de douche is dit goed te doen. Als je maandelijks je borsten goed betast, weet je de eventuele standaardafwijkingen en kan je in alle rust alle plekjes bevoelen. Neem ook het gebied dat grenst aan de oksels goed mee. Met een lichte druk en zacht wrijvend kan je het hele gebied goed afzoeken. Verder is het goed te kijken of de vorm van je borst anders wordt en of de tepel niet anders wordt (bijvoorbeeld een andere vorm of naar binnen getrokken).
Een afdoende middel is er helaas nog niet tegen borstkanker, maar gezonde voeding en een actieve leefstijl helpt wel in ondersteunende zin om borstkanker tegen te gaan. De controle is er om er tijdig bij te zijn en zo nodig de juiste behandelingen snel op te kunnen starten. Dit vergroot de overlevingskans.
De schildklier, trillen
Test jezelf door op je handpalm een stukje papier te leggen en dit zonder trillen richting de grond te brengen. Een heel kleine trilling kan door het drinken van koffie komen, misschien heb je een beetje stress of de bloedsuikerspiegel is nog iets te laag. Als je steviger trilt, kan dit door een te heftig werkende schildklier komen. Gaat dit ook nog gepaard met een ernstig onrustig gevoel, stemmingswisselingen en overmatig transpireren, dan moet het zeker met je schildklier te maken hebben. Vrouwen hebben hier verhoudingsgewijs veel meer last van dan mannen. Vier maal zoveel om precies te zijn. Ga met dit soort klachten altijd langs de huisarts.
Het gewicht
Zoals bekend is, is het belangrijk om ‘op gewicht te zijn’ zoals we dat noemen. Het gewicht kan sterk variëren en is van meerdere zaken afhankelijk. Een bekend meetinstrument is BMI. Het BMI is de verhouding tussen je gewicht en je lengte. BMI is de verhouding tussen je gewicht en lengte. Blijf je binnen de vastgelegde bandbreedte, dan ben je goed op gewicht. Echter, je kunt er natuurlijk ook boven of onder uitkomen. Is je gewicht net iets minder of meer dan de bandbreedte dan is dat nog niet zo’n probleem. Echter, wijk je sterk naar boven of beneden af, dan is het wellicht goed in gesprek te gaan met een diëtist.
Verder is het belangrijk je goed in je lijf te voelen, gezonde voeding tot je te nemen, veel te drinken en voldoende te bewegen. Het samenspel van alle losse ‘ingrediënten’ maakt uiteindelijk het totaalplaatje.
Check je ontlasting en urine
Ook uit ontlasting en urine is veel op te maken. Wellicht niet het meest prettige onderdeel om te controleren, maar zeker heel leerzaam.
De ontlasting
Mensen hebben vaak de neiging om na wc-gebruik de wc direct door te trekken. Toch is het niet verkeerd om ontlasting zo nu en dan te bekijken. Je ontlasting moet constant zijn en bij de een is dat altijd iets zachter of iets lichter van kleur dan bij de ander. ‘Iets dunner’ is nog geen diarree, want als je dat vaak hebt, kan er ook iets niet goed zijn. Wijkt de kleur echter eens een keer af, dan kan dit door het voedsel van die avond ervoor konen. Denk maar aan het eten van spinazie, wat een groenige gloed geeft aan je ontlasting. Heb je regelmatig sterke afwijkingen, dan is het goed de huisarts hier eens over te raadplegen.
Een normale stoelgang is in de meeste gevallen één maal per dag, maar dit is geen wet van Meden en Perzen. Wijkt de frequentie eens een keer af, dan is dat niet zo erg. Als je doorlopend een afwijkende frequentie hebt, zeker in combinatie met een veranderende substantie en/of kleur, wil dat zeggen dat het beter is de huisarts te raadplegen. Dit kan op darmproblemen duiden.
Voor veel mensen zijn de darmen een graadmeter hoe hun gezondheid is. Het zegt iets over je conditie, dus neem de materie – letterlijk en figuurlijk – serieus.
Het plassen
De een plast vaker dan de ander, ga uit van gemiddeld zo’n vijf tot acht keer per dag. Echter, als je aandrang krijgt moet je in principe altijd gaan plassen. Ophouden is in feite nooit goed. Plas niet gehaast, door bijvoorbeeld de druk te vergroten en zorg dat je altijd goed uitplast. Je blaas moet echt leeg zijn na het plassen. Niet goed uitplassen is bij veel vrouwen de oorzaak van blaasontsteking.
Plas je altijd veel meer dan het gemiddelde, dan kan dit natuurlijk met veel drinken te maken hebben. Maar het kan ook duiden op een overactieve blaas of blaasontsteking (gaat meestal samen met pijn), maar kan ook met diabetes te maken hebben of een vergrote prostaat.
De plas moet een zachtgele kleur hebben. Regelmatig te geconcentreerde urine en dus te geel, geelbruin of roodbruin, kan ergens op duiden. Enerzijds te weinig gedronken, maar bij een bruinige kleur kan je problemen hebben met je gas of lever. Bijna de kleur van water wil meestal zeggen dat je eerder een (te) grote hoeveelheid aan water ingenomen hebt. Probeer die anderhalf tot twee liter per dag aan water drinken vol te houden, bij voorkeur verdeeld over de dag. Dit vinden met name de nieren erg prettig.
Hygiëne
Hygiëne geldt natuurlijk voor het hele lichaam. Jezelf wassen kan behalve fris aanvoelen ook goed zijn om ziekteverwekkers te weren. Daarbij is het wel zo dat veel zeep de beschermende laag die je nu eenmaal op de huid hebt en er ook moet blijven, kan verwijderen. Feitelijk is het lichaam afspoelen met water voldoende. De handen en voeten worden specifiek uitgelicht, omdat in plooien ziekteverwekkers kunnen kruipen. Immers, de handen komen op allerlei plaatsen. Dit geldt ook voor de voeten, zeker als je veel op blote voeten loopt.
Een van de eerste zaken die bij het spreken over de gezondheid altijd om de hoek komt, is de hygiëne die je als mens betracht. Door schoon te werk te gaan, voorkom je zaken die via je handen, huid en/of je mond binnendringen.
Handen wassen
We wassen onze handen te kort, dat is eigenlijk wel algemeen bekend. We denken nogal snel dat de gebruikte zeep zijn werk heeft gedaan en gunnen onszelf niet te tijd om de handen grondig te wassen. Feitelijk moet je minimaal veertig seconden je handen intensief wassen, wil het wassen effect hebben. Het wassen met een natuurlijke zeep is beter en bevat minder chemische stoffen zoals SLS. SLS ofwel sodium lauryl sulfaat, is het meest harde, meest irriterende en uitdrogende sulfaat dat reinigt en is feitelijk volledig overbodig om het lichaam te reinigen.
Sommige mensen zetten een kookwekkertje aan zoals we ook een ingebouwde versie in de elektrische tandenborstel hebben, maar je kunt ook een liedje neuriën. Een liedje wat ongeveer evenveel seconden duurt als de poetsbeurt nodig is. Probeer het maar eens uit en besef dat je nagenoeg altijd je handen te kort gewassen hebt. Bij het wassen moet je je handpalmen, vingertoppen, de duim en de ruimte tussen je vingers goed schoonmaken. Een gemiddelde voor het aantal keren per dag dat de handen gewassen moeten worden, is zes.
Handen drogen
Vergeet niet je handen goed droog te maken na het wassen. Het papieren handdoekje is het beste. Een blower kan ook, maar beweeg je handen dan minimaal, dat voorkomt dat onderliggende bacteriën door de bewegende warmte op je huid (je beweegt je handen in de blower) naar boven komen en je handen er vooral niet schoner op worden. Het gaat hier om dieper in de huid liggende bacteriën die door de wrijving van de hitte uit de blower naar boven kunnen komen. Bacteriën die onder normale omstandigheden niet ‘geactiveerd’ worden.
Voeten wassen
Zoals je onder de douche je lichaam wast met een doucheschuim of bij voorkeur met lauwwarm water, zo neem je ook je voeten mee met deze wasbeurt. Neem voor het wassen van de voeten ook bij voorkeur een natuurlijk middel en een zonder SLS. De hakken, tussen de tenen en de onderkant van de voeten, poets alles grondig. Spoel ze goed met lauw water of koud water af, zodat alle zeepresten weg zijn en het koude water zorgt voor een stimulans van de bloedvaten. Neem je een voetenbad, dan kan het lang in het bad zitten, erg prettig aanvoelen. Echter, dit is niet goed voor de voeten. Zo’n vijf minuten in een voetenbad is meer dan prima.
Voeten drogen
De voeten droog je bij voorkeur met een iets ruwere schone handdoek en neem alles goed mee, ook tussen de tenen. Als je voeten goed droog zijn, smeer ze dan in met een natuurlijk olieproduct, dat voorkomt kloofjes. Zeker als je dichte schoenen draagt. Laat je voeten zoveel mogelijk vrij (thuis op blote voeten lopen is heel gezond), maar als je ze inpakt, doe dit dan met natuurlijke materialen zoals katoen.
Tot slot
Als je je verder goed voelt, dan stap je niet zo snel naar een arts. Toch kan af en toe een check bij jezelf of even wat meer focus op bepaalde onderdelen van het lichaam, om te bezien of je het nog goed doet, helemaal geen kwaad. Het is zoiets als jezelf scherp houden … en als er wat is, tijdig aan te bel te trekken bij de arts.
14/10/2017
